Tóm tắt: Ngày 10/10/2024, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký Quyết định số 190-QĐ/TW về việc ban hành Quy chế bầu cử trong Đảng thay thế cho Quyết định số 244-QĐ/TW ngày 09/6/2014. Quy chế mới được ban hành nhằm khắc phục những nội dung không còn phù hợp, không liên quan trực tiếp đến bầu cử, lược bỏ những nội dung đã có trong các quy định khác của Trung ương và bổ sung những nội dung đã rõ, đủ cơ sở lý luận, thực tế chứng minh là đúng. Chính vì vậy, việc nghiên cứu, tìm hiểu về Quy chế bầu cử mới này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trước thềm đại hội Đảng các cấp năm 2025 nói chung và Đại hội Đảng bộ Trường Chính trị Trường Chinh nhiệm kỳ 2025 – 2030 nói riêng.
Từ khóa: Quy chế bầu cử trong Đảng, Quyết định số 190-QĐ/TW, Trường Chính trị Trường Chinh
Đảng bộ Trường Chính trị Trường Chinh nhiệm kỳ 2020 – 2025 có 49 đảng viên sinh hoạt ở 5 chi bộ khoa, phòng. Theo tinh thần chỉ đạo của Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 14/6/2024 của Bộ Chính trị “Về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng” và Hướng dẫn số 27-HD/BTCTW ngày 26/8/2024 của Ban Tổ chức Trung ương “Về một số nội dung Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 14/6/2024 của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng”, Hướng dẫn số 04-HD/TW ngày 31/12/2024 của Ban Chấp hành Trung ương về “Một số vấn đề cụ thể thực hiện Quy chế bầu cử trong Đảng”, các Chi bộ khoa, phòng đang tích cực, khẩn trương tiến hành công tác chuẩn bị cho đại hội chi bộ tiến tới Đại hội Đảng bộ Nhà trường nhiệm kỳ 2025 – 2030. Đây là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn Đảng bộ, có ý nghĩa quan trọng góp phần xây dựng Đảng bộ Nhà trường ngày càng phát triển vững mạnh. Để tiến tới thành công của Đại hội, trước hết mỗi đảng viên trong toàn Đảng bộ cần nắm rõ những nội dung cơ bản về Quy chế bầu cử trong Đảng ban hành kèm Quyết định số 190-QĐ/TW ngày 10/10/2024. Cụ thể:
Thứ nhất: Về kết cấu, phạm vi của Quy chế
Quy chế mới ban hành gồm 7 chương, 36 điều với quy định chung về đối tượng và phạm vi điều chỉnh; nguyên tắc bầu cử; hình thức bầu cử; quy định chi tiết về nhiệm vụ của cấp ủy triệu tập đại hội, các tổ chức điều hành và giúp việc đại hội trong công tác bầu cử; ứng cử, đề cử, bầu cử, danh sách bầu cử, phiếu bầu cử; trình tự, thủ tục bầu cử; tính kết quả và chuẩn y kết quả bầu cử; xử lý vi phạm; điều khoản thi hành.
Quy chế này được áp dụng đối với việc bầu cử tại đại hội chi bộ, đại hội đảng bộ các cấp; bầu cử ở hội nghị ban chấp hành, hội nghị uỷ ban kiểm tra. Việc bầu cử ở Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng do Đại hội quyết định.
Cấp uỷ, tổ chức đảng giới thiệu đảng viên ứng cử các chức danh lãnh đạo Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ được vận dụng theo Quy chế này.
Thứ hai, về nguyên tắc bầu cử
Quy chế quy định: “Việc bầu cử trong Đảng thực hiện theo nguyên tắc tập trung dân chủ; bình đẳng, trực tiếp, đa số quá bán. Kết quả bầu cử từ chi bộ đến đảng bộ trực thuộc Trung ương phải được chuẩn y của cấp uỷ có thẩm quyền theo quy định”.
Thứ ba, về hình thức bầu cử
Có hai hình thức bầu cử:
Một là: Bỏ phiếu kín
Bỏ phiếu kín thực hiện trong các trường hợp: Bầu ban chấp hành đảng bộ, chi bộ (gọi tắt là cấp uỷ); bầu Ban Chấp hành Trung ương Đảng; Bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư cấp uỷ; Bầu Bộ Chính trị, Tổng Bí thư, Ban Bí thư; Bầu uỷ ban kiểm tra, chủ nhiệm, phó chủ nhiệm uỷ ban kiểm tra; Bầu đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên; Lấy phiếu xin ý kiến về các ứng cử viên để đưa vào danh sách bầu cử. Giới thiệu đảng viên ứng cử các chức danh lãnh đạo Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ.
Hai là: Biểu quyết giơ tay (sử dụng thẻ đảng viên để biểu quyết)
Biểu quyết giơ tay (sử dụng thẻ đảng viên để biểu quyết) thực hiện trong các trường hợp: Bầu các cơ quan điều hành, giúp việc đại hội, hội nghị (đoàn chủ tịch đại hội, đoàn thư ký, thư ký đại hội, chủ tịch hội nghị, ban thẩm tra tư cách đại biểu, ban kiểm phiếu). Thông qua số lượng và danh sách bầu cử.
Thứ tư, về nhiệm vụ của cấp ủy triệu tập đại hội và các tổ chức điều hành, giúp việc đại hội.
Nhiệm vụ của cấp ủy triệu tập đại hội (gồm 7 nhiệm vụ) được quy định tại Điều 4 của Quyết định số 190-QĐ/TW. So với Quyết định 244-QĐ/TW trước đây, Quyết định 190-QĐ/TW đã sửa đổi lại nhiệm vụ thứ nhất của cấp ủy triệu tập tại đại hội như sau: Chuẩn bị đề án nhân sự đại biểu dự đại hội cấp trên; đề án nhân sự cấp ủy, ban thường vụ, bí thư, phó bí thư, ủy ban kiểm tra, chủ nhiệm ủy ban kiểm tra, phó chủ nhiệm ủy ban kiểm tra và các điều kiện để tổ chức hội nghị ban chấp hành lần thứ nhất bầu ban thường vụ, bí thư, phó bí thư, ủy ban kiểm tra, chủ nhiệm ủy ban kiểm tra cấp mình theo quy định. Đồng thời, bổ sung thêm nhiệm vụ: Chuẩn bị số lượng, danh sách và nhân sự đoàn chủ tịch, chủ tịch đại hội, đoàn thư ký, thư ký đại hội, ban thẩm tra tư cách đại biểu để trình đại hội xem xét, biểu quyết thông qua.
Ngoài ra, Quyết định còn quy định 7 nhiệm vụ của đoàn chủ tịch, chủ tịch đại hội (Điều 5); 7 nhiệm vụ của đoàn thư ký, thư ký đại hội (Điều 6); 3 nhiệm vụ của ban thẩm tra tư cách đại biểu của đại hội (Điều 7), thẩm quyền, trách nhiệm của ban kiểm phiếu (Điều 8). Theo đó, Đoàn chủ tịch, Chủ tịch đại hội được bổ sung thêm nhiệm vụ: Bảo đảm sự lãnh đạo của cấp ủy cấp trên trực tiếp và chỉ đạo thực hiện đúng đề án nhân sự ban thường vụ cấp ủy, bí thư, phó bí thư cấp ủy đã được cấp có thẩm quyền thông qua cho đến khi bầu được ban thường vụ, bí thư, phó bí thư cấp ủy khóa mới; Trưởng Ban Kiểm phiếu được bổ sung thêm nhiệm vụ: Điều hành hoạt động của ban kiểm phiếu, phân công nhiệm vụ cho các thành viên, chịu trách nhiệm trước đoàn chủ tịch về hoạt động của ban kiểm phiếu.
Thứ năm, về quyền bầu cử và quy định về số dư, danh sách bầu cử: (Điều 13 và Điều 14)
Một là: Về quyền bầu cử
- Chỉ đại biểu chính thức của đại hội đại biểu các cấp và đảng viên chính thức của đại hội đảng viên mới có quyền bầu cấp uỷ cấp mình và bầu đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên.
- Ở đại hội đảng viên, đảng viên sinh hoạt tạm thời và đảng viên dự bị không có quyền bầu cử.
Hai là: Về số dư và danh sách bầu cử
Điều 14 quy định: Số lượng ứng cử viên trong danh sách bầu cử cấp uỷ và ban thường vụ cấp uỷ phải nhiều hơn số lượng cần bầu; số dư tối đa do đại hội (hội nghị) quyết định nhưng không quá 30% số lượng cần bầu, trong đó cấp uỷ triệu tập đại hội (hội nghị) chuẩn bị số lượng nhân sự cấp uỷ và ban thường vụ có số dư từ 10% - 15%.
Danh sách ứng cử viên do cấp uỷ cấp triệu tập đại hội (hội nghị) chuẩn bị là danh sách đề cử chính thức với đại hội (hội nghị).
Danh sách bầu cử xếp thứ tự tên người theo vần A, B, C..., nếu có nhiều người trùng tên thì xếp theo họ; nếu trùng cả họ thì xếp theo tên đệm; nếu cả 3 dữ kiện này đều trùng thì người có tuổi đảng cao hơn được xếp tên trên.
Trường hợp cần bầu lấy số lượng từ 1 đến 6 người, danh sách bầu cử có số dư tối đa là 1 người. Trong trường hợp này, cấp ủy triệu tập đại hội (hội nghị) chỉ nên lựa chọn, giới thiệu đúng số lượng người cần bầu và thực hiện như sau:
- Trường hợp cấp ủy triệu tập đại hội (hội nghị) đề cử đúng số lượng người cần bầu và tại đại hội (hội nghị) không có người ứng cử, đề cử thêm thì đoàn chủ tịch (chủ tịch) xin ý kiến đại hội (hội nghị) biểu quyết thông qua danh sách bầu cử đúng số lượng người cần bầu (bầu không có số dư).
- Trường hợp cấp ủy triệu tập đại hội (hội nghị) đề cử đúng số lượng người cần bầu và tại đại hội (hội nghị) có người ứng cử, được đề cử thêm vượt quá 1 người (được trên 30% đại biểu/đảng viên đồng ý giới thiệu) thì đoàn chủ tịch (chủ tịch) lấy phiếu xin ý kiến đại hội (hội nghị) về người ứng cử, được đề cử thêm tại đại hội (hội nghị) đề lựa chọn nhân sự lập danh sách bầu cử có số dư là 1 người.
Nếu bầu một lần chưa đủ số lượng quy định, có bầu tiếp hay không do đại hội (hội nghị) quyết định. Danh sách bầu cử lần sau phải có số dư lấy theo kết quả bầu cử lần trước từ cao đến thấp của những người chưa trúng cử.
Việc bầu Ủy ban kiểm tra các cấp thực hiện có số dư như bầu cấp ủy.
Thứ sáu: Về hồ sơ ứng cử
Ngoài thành phần cũ theo Quyết định 244-QĐ/TW thì Quy chế bầu cử mới yêu cầu bổ sung 2 loại tài liệu là:
(1) Kết luận tiêu chuẩn chính trị của cấp ủy có thẩm quyền theo quy định;
(2) Bản sao các văn bằng, chứng chỉ về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị (có xác nhận của cơ quan, đơn vị quản lý cán bộ hoặc của cấp có thẩm quyền).
Thứ bảy: Về phiếu bầu cử
Có hai mẫu phiếu bầu cử: Phiếu bầu có số dư và phiếu bầu không có số dư. Quy chế bầu cử mới cũng bổ sung thêm 01 trường hợp phiếu không hợp lệ đó là phiếu đánh dấu X vào cả ô đồng ý và ô không đồng ý của tất cả những người trong danh sách bầu cử có nhiều người.
Thứ tám: Về cách tính kết quả bầu cử
Kết quả bầu cử được tính trên số phiếu bầu hợp lệ; phiếu hợp lệ là phiếu được quy định tại Điều 15 của Quy chế này. Trường hợp phiếu bầu nhiều người mà không có số dư, người bầu cử đánh dấu X vào cả ô đồng ý và ô không đồng ý hoặc không đánh dấu X vào cả hai ô đồng ý, không đồng ý tương ứng với họ và tên người nào thì không tính vào kết quả bầu cử của người đó (phiếu đó vẫn được tính là phiếu hợp lệ).
Quy chế bầu cử mới cũng quy định rõ cách tính kết quả bầu cử trong trường hợp số người đạt số phiếu bầu quá một nửa nhiều hơn số lượng cần bầu, cụ thể: Những người trúng cử là những người có số phiếu cao hơn lấy từ trên xuống cho đến khi đủ số lượng cần bầu.
Nếu cuối danh sách trúng cử có nhiều người bằng phiếu nhau và nhiều hơn số lượng cần bầu, thì chủ tịch hoặc đoàn chủ tịch đại hội (hội nghị) lập danh sách những người ngang phiếu nhau đó để đại hội (hội nghị) bầu lại và lấy người có số phiếu cao hơn, không cần phải quá một nửa.
Trường hợp bầu lại mà số phiếu vẫn bằng nhau, có bầu tiếp hay không do đại hội (hội nghị) quyết định.
Như vậy, Quyết định số 190 chính thức thay thế Quyết định 244-QĐ/TW ngày 9/6/2014 của Bộ Chính trị “Về việc ban hành quy chế bầu cử trong Đảng” và Hướng dẫn số 03-HD/TW ngày 20-3-2020 của Ban Bí thư “Một số vấn đề cụ thể thực hiện Quy chế bầu cử trong Đảng”. Với việc ban hành Quyết định 190, các quy định, hướng dẫn về Đại hội Đảng đầy đủ, thống nhất, bao gồm:
1. Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 14/6/2024 của Bộ Chính trị “Về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng”.
2. Hướng dẫn số 27-HD/BTCTW ngày 26/8/2024 của Ban Tổ chức Trung ương “Về một số nội dung Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 14/6/2024 của Bộ Chính trị về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng”.
3. Quyết định số 190-QĐ/TW ngày 10/10/2024 của Ban Chấp hành Trung ương “Về việc ban hành Quy chế bầu cử trong Đảng”.
4. Hướng dẫn số 04-HD/TW ngày 31/12/2024 của Ban Chấp hành Trung ương về “Một số vấn đề cụ thể thực hiện Quy chế bầu cử trong Đảng”.
Việc nghiên cứu tìm hiểu, nắm rõ về Quy chế bầu cử trong Đảng sẽ góp phần quan trọng tạo nên thắng lợi của Đại hội Đảng bộ Trường Chính trị Trường Chinh nhiệm kỳ 2025 – 2030, đồng thời cũng là thành tích chào mừng sự kiện Nhà trường đón quyết định công nhận trường đạt chuẩn mức 1 năm 2025./.
|
